Η ιστορική έρευνα έχει δείξει πως υπήρχε αξιόλογη παρουσία πολιτισμού στη Θήβα από τους πρώτους ιστορικούς χρόνους. Ωστόσο, από τα μυκηναϊκά χρόνια κι έπειτα, η πόλη της Θήβας είναι ήδη μία από τις σπουδαιότερες της αρχαίας Ελλάδας. Εκείνη την εποχή κατασκευάζεται η ακρόπολη (Καδμεία), καθώς και το περίφημο τείχος με τις επτά πύλες. Οι ονομασίες των επτά πυλών ήταν οι εξής: Ηλέκτρες, Προιτίδες, Ωγύγιες ή Βόρειες, Ομολωίδες, Νηίστες, Κρηνίδες και Υψίστες. Από τότε η Θήβα κατάφερε να αποκτήσει τον έλεγχο όλης της Βοιωτίας, παρά τον ισχυρό ανταγωνισμό με τον Ορχομενό. Η Θήβα υπήρξε αυτάρκης σε σημαντικά για την εποχή προϊόντα και οι περισσότεροι κάτοικοί της υπήρξαν αγρότες ή κτηνοτρόφοι, αλλά παράλληλα και ικανοί στρατιώτες. Αυτό οδήγησε στην ισχυροποίησή της με το πέρας των αιώνων.
Κατά την κλασική εποχή, η Θήβα υπήρξε ηγέτιδα δύναμη του Κοινού των Βοιωτών (συμμαχία των βοιωτικών πόλεων), αλλά λόγω της απόφασης των Πλαταιών να ενταχθούν στην αθηναϊκή συμμαχία, οι Θηβαίοι δυσαρεστήθηκαν, με αποτέλεσμα στους Περσικούς πολέμους να πάρουν το μέρος των Περσών (εκστρατεία Ξέρξη). Μετά όμως από τη μάχη των Πλαταιών, όπου οι Θηβαίοι πολέμησαν στο πλευρό των Περσών και ηττήθηκαν, οι Έλληνες τιμώρησαν μόνο την ηγεσία, καθώς θεώρησαν πως δεν ευθύνεται ο λαός της Θήβας για την προδοσία.
Στη συνέχεια οι Θηβαίοι θα πάρουν μέρος στον Πελοποννησιακό πόλεμο με το μέρος της πελοποννησιακής συμμαχίας. Από τον πόλεμο θα βγουν νικητές, αλλά λόγω της ηγεμονικής τάσης της Σπάρτης, θα ταχθούν αντιμέτωποί τους στον επόμενο μεγάλο πόλεμο, τον Κορινθιακό. Η λήξη όμως αυτού του πολέμου, θα τους βρει ηττημένους και θα αναγκαστούν να υπογράψουν την Ανταλκίδειο ειρήνη, η οποία θα τους αναγκάσει να παραιτηθούν από ηγεμόνες της Βοιωτίας.
Τα επόμενα χρόνια όμως, χάρη σε σημαντικούς διπλωματικούς ελιγμούς των Θηβαίων, θα καταφέρουν να ανασυγκροτήσουν το Κοινό των Βοιωτών και παράλληλα να αντισταθούν στους Σπαρτιάτες, οι οποίοι προσπάθησαν να τους τιμωρήσουν. Οι Θηβαίοι εκμεταλλευόμενοι την παρακμή των δύο μεγάλων πόλεων (Αθήνα - Σπάρτη) και λόγω της τύχης να έχουν εκείνη την εποχή δύο σπουδαίους στρατηγούς (Πελοπίδας - Επαμεινώνδας), αλλά και έναν αξιόμαχο στρατό (Ιερός λόχος*), θα αναδειχθούν σε κορυφαία ελληνική δύναμη τον 4ο αιώνα π.Χ. Οι Θηβαίοι θα συντρίψουν τους Σπαρτιάτες στη μάχη των Λεύκτρων, χρησιμοποιώντας την τακτική της λοξής φάλαγγας, και η συμμαχία των Βοιωτών θα αποκτήσει τη μεγαλύτερη ισχύ της, καθώς θα ενταχθούν σ'αυτή οι Θεσσαλοί και οι Αρκάδες. Ο Επαμεινώνδας θα εκστρατεύσει εναντίον της Σπάρτης, την οποία θα βρει ανοχύρωτη, αλλά δεν θα καταφέρει να την καταλάβει. Στη συνέχεια θα δώσει μάχη στη Μαντίνεια, όπου κανείς στρατός δεν θα βγει νικητής και όπου θα σκοτωθεί ο Επαμεινώνδας. Μετά από αυτή τη μάχη, όλες οι πόλεις της νότιας Ελλάδας θα έχουν χάσει τη δύναμή τους και σύντομα θα εμφανιστούν οι Μακεδόνες, οι οποίοι θα προσπαθήσουν και θα καταφέρουν να επιβληθούν των υπόλοιπων Ελλήνων.
*Ιερός λόχος: Επίλεκτο στρατιωτικό τάγμα της Θήβας που αποτελούνταν από ζευγάρια επιστήθιων φίλων, οι οποίοι έμαθαν να πολεμούν μαζί από μικρή ηλικία. Τον Ιερό λόχο θα προσπαθήσει να αναβιώσει το 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κατά την επανάσταση στη Μολδοβλαχία, δίνοντας ιδιαίτερο συμβολισμό στην προσπάθεια.
Διαβάστε περισσότερα: Βικιπαιδεία , Δημος Θηβαίων
